رشد و سمیت سلول ها: روشهای مهم برای ارزیابی تکثیر و بقای سلولی
بررسی تکثیر و بقای سلولی از تکنیکهای مهم و اساسی در آزمایشگاه های سلولی محسوب میشود. این بررسی نیازمند
کمّی سازی دقیق تعداد سلولهای زنده در محیط کشت سلولی است. بنابراین روشهای محاسبۀ بقای سلولی جهت بهینه سازی شرایط کشت سلول، ارزیابی عوامل رشد سلولی، کشف آنتی بیوتیکها و داروهای ضد سرطان، ارزیابی اثرات سمّی آلاینده های محیطی و مطالعات آپوپتوز ضروری هستند. برای چنین اهدافی روشهای متعددی میتوانند مورد استفاده قرار گیرند اما روشهای غیرمستقیم با استفاده از نشانگرهای فلورسنت یا رنگزا (کروموژن)، روشهایی بسیار سریع در مقیاس بزرگ را فراهم می کنند.
از میان این روشها، سنجش بقای سلولی به روش MTT پرکاربردترین روش محسوب می شود. این روش، یک روش رنگ سنجی
برای بررسی تکثیر و بقای سلولها است.
اساس این روش مبتنی بر فعالیت میتوکندری می باشد. فعالیت میتوکندریایی در سلولهای زنده به صورت پایدار است و
بنابراین افزایش یا کاهش تعداد سلولهای زنده به صورت خطی با فعالیت میتوکندری در ارتباط می باشد. رنگ تترازولیموم MTT
در سلولهای فعال (به لحاظ متابولیکی)، إحیا می شود. دهیدروژنازهای میتوکندریایی در سلولهای زنده، حلقۀ تترازولیوم را شکسته
و با تولید NADH و NADPH منجربه تشکیل رسوب نامحلول ارغوانی رنگ به نام فورمازان میشوند. این رسوب میتواند توسط ایزوپروپانول
یا دی متیل سولفواکسید حل شود. از سوی دیگر، سلولهای مرده، چنین توانایی را نداشته و بنابراین سیگنالی را نشان نمی دهند.
در این روش، تشکیل رنگ به عنوان نشانگر سلولهای زنده مورد استفاده قرار می گیرد. شدت رنگ تولید شده، در طول موج
540 تا 630 نانومتر اندازه گیری می شود و به طور مستقیم با تعداد سلولهای زنده متناسب است.
کاربردهای مهم این روش عبارتند از:
- اندازه گیری تکثیر سلولی در پاسخ به عوامل رشد، سایتوکاینها، میتوژنها و مواد مغذی
- تجزیه و تحلیل ترکیبات کشندۀ سلول یا متوقف کنندۀ رشد سلول مانند داروهای ضد سرطان، سموم، آلایندههای محیط زیست و سایر عوامل دارویی
- ارزیابی واسطه های فیزیولوژیک و آنتیبادیهای مهار کنندۀ رشد سلولی
- کشف دارو، غربالگری داروهای سمی و ضد سرطان
- مطالعۀ فعالیت سلول
- بررسی اتصالات سلولی
- مطالعات سمیّت شیمیایی
